Jos Nijman

Rode bietensap, een nieuwe trend in de topsport?

Een flink aantal liefhebbers kunnen tegenwoordig geen mooie prijs meer winnen zonder antibiotica. We spreken over “het booster effect”. Waarom? Omdat we altijd op zoek zijn naar beter. We doen immers aan sport. Duivensport in ons geval. Dus doen we net als die wielrenners van de Tour de France… zoeken naar het beste middel,  dat ene potje. Velen willen het niet toegeven. Water en voer staat er in de reportage. Al weken geen prijzen en dan ineens een ketting uitslag of een 1^e NPO…. Je gaat me toch geen spookjes van Anderson voorlezen? Neen, vorm komt langzaam, stap voor stap.   

Tijdens het seizoen is niets te dol. Medicijn “gebruik” of de spuit er in. Dat laatste is voor mij over de grens.  Als voor de vluchten de spuit er al in moet… Maar goed, een ieder heeft zo zijn eigen grenzen. De rage van schapenvet is een beetje over en ja… dan moet je weer eens iets nieuws brengen. Rode bietensap. Dat is het. Commerciële liefhebbers die in een aantal gevallen overigens niet eens super goed presteren, doen mee aan de promotie van de fabrikant, want zo werkt dat. Moeite doen, of ons er eens verder in verdiepen doen we niet. We willen ook zo´n fles of ook zo´n spuit.

In België is deze hype van rode bietensap al weer een beetje overgewaaid. Maar nu heb ik toch al verschillende vragen en mails gehad over deze nieuwe hype: Rode bietensap doet de prestaties met 2,8% stijgen van duursporters. Gefeliciteerd! Even voor de duidelijkheid: duursporters zijn geen mensen die op fietsen rondjes rond de kerk rijden, maar lange ritten maken en over de bergen van Frankrijk fietsen of de marathon lopen.

Rode bietensap. Hoe zit het in elkaar?

Het zou de duurprestaties verbeteren. Er zit n.l. nitraat in en dat zou zorgen dat er minder zuurstof nodig is om energie (ATP) in de spieren te produceren. Het zou na 1 keer meteen al werken, maar beter geeft of drinkt men het gedurende 6 tot 15 dagen, aldus de promotie. Daarna is het effect weg. De sporter moet  dan wel dagelijks ongeveer een halve liter rode bietensap drinken om 300 mg nitraat binnen te krijgen voor dit mooie resultaat .  Volgens de wetenschap zou het veelbelovend zijn: minder zuurstof nodig voor een beter resultaat. Joepie!! De vraag is nu: hoe gaat het bij de duiven werken?

VO2Max nader bekeken.

De VO2max geeft aan hoeveel zuurstof het lichaam van de mens maximaal per minuut kan opnemen. De zuurstof zorgt ervoor dat koolhydraten en vetten worden verbrand in de spieren. Bij sporters wordt het zuurstofverbruik gemeten op het moment dat ook de maximale prestatie wordt neergezet. De VO2max is per persoon verschillend en houdt in, dat hoe hoger de VO2max is bij de sporter, hoe meer talent deze heeft voor de duursport zoals de marathon lopen en wielrennen. Men noemt het ook wel het aerobe uithoudingsvermogen.

Duursport.

Naast aerobe verbranding is er ook anaerobe verbranding. Daar wordt geen zuurstof verbruikt en is alleen geschikt voor de sprint. Secondewerk dus. Ik wil het daar nu even niet over hebben omdat dit niet het doel is van dit artikel. Bovendien gaan we straks naar de duiven die ook duursport bedrijven.

De  duursporter is met name afhankelijk van het aerobe uithoudingsvermogen. De energie komt o.a. vrij door de afbraak van koolhydraten tot o.a. glucose. Deze glucose wordt ook weer afgebroken en daarbij komt melkzuur vrij. Deze hoeveelheid melkzuur (lactaat) is afhankelijk van de intensiteit en de duur van de inspanning. De melkzuurconcentratie in het bloed wordt gemeten in millimol per liter bloed, afgekort mmol/l.

Om nog meer energie te verbranden is dus meer zuurstof nodig. In het rode bietensap bevindt zich de stof nitraat en die zorgt ervoor dat er minder zuurstof nodig is om energie vrij te maken. Tijdens dat proces wordt nitraat omgezet in nitriet. Nitriet bestaat uit de atomen zuurstof en stikstof, waardoor er in de spier minder zuurstof nodig is om energie (ATP) te produceren. Volgens onderzoek zou het prestatievermogen toenemen.  Nitriet is overigens wel een gevaarlijk goedje. Het is kankerverwekkend.

Onderzoeken

Ik ben eens aan het zoeken geslagen en vond wetenschappelijk getinte informatie. De meeste sites spreken allemaal over een test die eens was gedaan met wielrenners. In dat onderzoek dat onlangs verscheen in Medicine & Science in Sports & Exercise kregen 9 goed getrainde wielrenners een halve liter bietensap en lieten ze 2 uur later een tijdrit van 4 km rijden. De onderzoekers herhaalden de procedure nadat ze de renners nitraatvrije bietensap hadden gegeven. Het  nitraatrijke bietensap verminderde  de tijd waarin de renners de 4 km aflegden met 2.8 procent.

De onderzoekers boekten soortgelijke resultaten toen ze de renners een tijdrit van 16 km lieten maken. Tja, dat zijn nog eens cijfers. Het lijkt wel EPO komt er nu bij me op. En dan dwalen de gedachten al snel af naar de Tour de France. Hoeveel waarheid kun je er aan hechten? De goed getrainde wielrenners fietsten 36 km per uur tijdens de test. Maar professionele wielrenners fietsen soms toch wel 50 km of 55 km per uur?

Harm Kuipers.

Mijn gedachten gaan uit naar onze ex schaatser wereld kampioen, arts en wetenschapper Harm Kuipers. Hij is nu hoogleraar Bewegingswetenschappen aan de Universiteit Maastricht. Harm deed veel onderzoek over EPO en heeft er een duidelijke mening over. Hij toonde meerdere malen aan dat het gebruik van EPO een veel kleiner effect heeft dan wetenschappers wel willen aannemen. Een stukje van zijn site:

“Er is een grote kloof tussen wetenschap en de praktijk. Wetenschappers proberen objectief waarnemingen te doen en verbanden te leggen met als doel de ‘waarheid’ boven tafel te krijgen. Het resultaat van hun werk wordt regelmatig gepubliceerd in wetenschappelijke bladen. Maar helaas blijft het vaak slechts in die kringen hangen. Om mijn ‘boodschap’ te verspreiden geef ik lezingen en schrijf ik wel eens een artikel in een populair blad, maar daar nemen dan te weinig mensen kennis van. Bovendien: ik heb vaak een teleurstellend verhaal. Het verkoopt niet als ik aantoon dat het effect van doping veel minder groot is dan men suggereert. Men luistert liever naar leuke anekdotes. Ik heb het boek gelezen van Willy Voet, de soigneur van de Festina-wielerploeg. Uit dat boek bleek dat wielrenners er heilig van overtuigd zijn dat doping helpt. Ze geloven écht dat ze niet zonder zouden kunnen. Maar Willy Voet gaf de renner Virenque eens een beetje glucose in plaats van echte doping, en wat gebeurde er? Virenque vlóóg die dag. Oftewel, het placebo-effect bewees zich hier prachtig. Op grotere schaal, dus met flink veel waarnemingen, heb ik het placebo-effect zelf ook waargenomen.”

Breed wordt aangenomen - ook door wetenschapper Perneger - dat de VO2max bepalend is voor wielerprestaties. Om duurprestaties te verbeteren moet EPO dan de VO2max verhogen ( net als de rode bietensap middels nitraat). En dat doet het - volgens de epidemioloog - met 7%, waardoor renners 1 km/uur harder fietsen, De  wielermannen kunnen dus dan hun prestaties met 2,8% laten stijgen en flink wat harder fietsen.

Gaan we naar Bram Brouwer. Hij was 30 jaar schaatstrainer, een van de eerste gediplomeerde wielrentrainers in Nederland.  Hij studeerde aan de Open Universiteit in 2009 cum laude af als arbeid- en organisatiepsycholoog op het onderwerp ‘Doping als drogreden’ en behaalde de basisaantekening sportpsychologie.

De waardes van Pegener zijn gepubliceerd in belangrijke wetenschappelijke bladen en worden nog steeds voor waar versleten. En omdat iedereen elkaar altijd maar zit na te praten , ontstaat consensus over de epo effecten, en die worden dan niet meer ter discussie gesteld.

Bram Brouwer:

Om profijt van epo te hebben moeten renners na gebruik ervan beter presteren, ofwel: langduriger harder kunnen fietsen. Breed wordt aangenomen - ook door Perneger - dat de VO2max bepalend is voor wielerprestaties. Om duurprestaties te verbeteren moet epo dan de VO2max verhogen. En dat doet het - volgens de epidemioloog - met 7%, waardoor renners 1 km per uur harder fietsen.

Deze redenering komt al snel in de problemen. Inspanningsfysiologische leerboeken zeggen dat sporters VO2max-inspanningen hooguit  10 minuten kunnen volhouden. Daarna moeten ze hun inspanning verlagen om verzuring te voorkomen. Het belang van de VO2max neemt dan snel af. Verder stelt hij: Vervolgens ontstaat een nieuw probleem. Als 2,8% gelijk is aan 1 km per uur, is de uitgangssnelheid  was 36 km per uur (!....). Die snelheid staat echter ver af van de VO2max-snelheid van beroepsrenners (geschat op rond de 55 km per uur), vanwege de bijna derdemachtsrelatie tussen snelheid en benodigd vermogen bij fietsen. Bij 10 km per uur kost 5 km per uur harder fietsen ‘slechts’ 15 watt extra, bij 25 km per uur is dat 55 watt, en bij 55 km per uur zelfs 205 watt. Pernegers 1 km per uur bij 36 km per uur levert bij 55 km per uur minder dan 0,5 km per uur snelheidswinst op. Dat vermeende 0,5% voordeel geldt vervolgens slechts voor een renner op kop. Zijn collega’s, uit de wind, hebben een onbetwist voordeel van 26% (twee renners) tot 40% (peloton).

Tot zover enkele gedachten van twee mensen van de praktijk. Ik weet dat ik onvolledig ben maar ik heb je even willen laten proeven aan de theorie en praktijk. Hoe zich dat allemaal vertaald naar onze rode bietensap?

De anti-climax …. Hou je vast!

Hmmm… dezelfde snelheidstest van de wielrenners  met epo en dezelfde 2,8% voordeel als bij bietensap. Zeker toevallig…... Maximaal 10 minuten boven de VO2max presteren…. Hoe zal dat gaan bij duiven? Bij de duiven die op kop vliegen en die zich in het “peloton” bevinden? Vliegen die ook boven hun VO2max? Kunnen wij ze daartoe aanzetten in de lucht? Duiven verzuren eigenlijk niet omdat ze maar gedurende korte tijd op koolhydraten vliegen. Vetverbranding levert geen lactaat (melkzuur) op.  Net als olie verbrand deze geheel en er blijft alleen waterstof over.

Of deze mannen nou wel of geen gelijk hebben, dat is in feite niet van belang.  Want we komen tot de oplossing van dit verhaal.  Alles wordt gedaan om een betere zuurstoftransport te realiseren. Dat kan via meer rode bloedlichaampjes (epo) of wellicht ook doordat er minder zuurstof is om beter te presteren ( rode bietensap) …  Nou, daar komtie dan!!

Zuurstofvoorziening bij postduiven.

We hadden het steeds over mensen en menselijke sporten. Mij is geen enkel onderzoek bekend dat rode bietensap duiven beter laat presteren en er zijn mij geen testen bekend.  Wat zou daar de reden voor moeten zijn? Minder zuurstof nodig voor meer prestatie. Zuurstof is daarvoor de basis nietwaar?

Zuurstof is het belangrijkste supplement en een zeer omstreden begrip in de sport in het algemeen. De longen zorgen voor de overdracht van zuurstof De rode bloedcellen (met hemoglobine) brengen ze naar de spier en het myoglobine in de spier zorgt voor de zuurstofopname. Mensen hebben een hematocrietwaarde van 42 tot 45 in het bloed. Kom je boven de 50, ben je verdacht van dopinggebruik. Duiven hebben al van nature een hematocrietwaarde van 65. Goeiemiddag… Wie lust er nog peultjes? Of bietjes?

De longen van duiven  

We kijken naar het onderzoeksrapport van dierenarts dr. R. Lankriet:

“De longen van duiven zijn heel anders  dan van mensen of zoogdieren. Duivenlongen zijn vele malen efficiënter. Hoe dat komt?  Mensen en ook zoogdieren hebben longalveolen. Als wij sporten komen we snel zuurstof tekort. Bij duiven werkt dat heel anders.  Daar vindt een constante uitwisseling van zuurstof plaats. Dit komt omdat duiven beschikken over een ander systeem met luchtzakken en uiterst kleine “luchtvaatjes”

Bij mensen vindt de zuurstof uitwisseling plaats door  longalveolen. Dat zijn longblaasjes die omringd zijn door bloedvaten. De zuurstofrijke lucht is maar kort aanwezig in de alveolen.

Bij vogels, en dus ook bij duiven is er een voortdurende luchtstroom in de kleine “luchtvaatjes”. Dat worden  de luchtcapillairen genoemd in medische terminologie. Door een ingewikkeld systeem van luchtwegen van en naar luchtzakken, bevat deze luchtstroom steeds verse lucht. Dit  zowel bij inademen als bij het uitademen.

De lucht in de buikluchtzak heeft namelijk nog niet door de longen gemoeten bij inademing. Deze zuurstofrijke lucht gaat WEL DOOR de longen bij uitademing. Bij inademing komt de lucht die dóór de longen gaat terecht in de voorste luchtzakken en passeert in mindere mate door de longen bij uitademing. Op die manier ontstaat een zeer ingenieus respiratiesysteem met een voortdurende passage van verse lucht door de longen van de duif.

Kijken we naar de zuurstofweg die bij duiven wordt afgelegd, dan is zeer waarschijnlijk de hoeveelheid myoglobine in de rode spieren van het grootste belang. Als we duiven goed voer geven, dan is dit volledig genetisch bepaald. Het is van buitenaf niet te beïnvloeden. Het enige wat je kunt doen is betere duiven kweken met meer rode spiervezels en dus ook meer opname van zuurstof en voedingsstoffen in de rode spiercellen.  Het is bekend dat duiven zeer donkere spieren hebben. Dit wordt veroorzaakt door de zeer hoge myoglobine. Kippen hebben b.v. alleen witte spieren en hebben daardoor zeer weinig myoglobine. Daarom zullen kippen dus ook zeer snel melkzuur opstapelen en pijn voelen bij inspanning.

Onze duiven zijn  reeds door selectie volledig geoptimaliseerd in hun zuurstofmetabolisme. Vandaar ook dat ze in staat zijn om tot zulke ongelofelijke prestaties te komen. Dat sommige topduiven op de fondvluchten nog zo fris kunnen thuiskomen, is daar het beste bewijs van. Bij deze topduiven kan er aan het zuurstofmetabolisme niets meer veranderd worden. Enkel door voort te kweken kan men die eigenschap behouden. Topduiven zijn een combinatie van ideale (erfelijke) eigenschappen. Daar naartoe kweken is de beste garantie voor voldoening in onze mooie sport”. Aldus Dr. Ruben Lankriet.

Ik hoop dat ik u enig inzicht heb kunnen geven hoe dingen werken in theorie en praktijk. Nu maar afwachten wat het rode sap zal gaat doen in Nederland. Ik weet het eigenlijk al. Maar voor degene die toch graag, zonder gesmeer, nitriet wil geven maar niet de hoofdprijs willen betalen? Kijk eens naar een filmpje van uw jeugd periode “ Popeye the sailorman” Gewoon spinazie aan de duiven geven. Spinazie bevat meer nitraat dan rode bieten sap. Veel goedkoper en zeker zo lekker voor de duiven.

Eet smakelijk.

Willem Mulder.

• Vorige
• Volgende